Müzik notaları durumu aynı, hatta biraz daha da zorlu. Özellikle klasik eserlerde, "orjinaline sadık metin" (urtext olarak da bilinir) bestecinin çalınmasını dilediği işaretlemelerle hazırlanmış notalara ulaşmak, telif hakları nedeniyle çok kolay değil. Dolayısı ile tüm profesyonel müzisyenler, çalacakları eserlerin Urtext versiyonlarını kullanmaya özen gösteriyorlar.
Peki nedir bu Urtext meselesi, ve neden bu kadar önemli, biraz daha açalım:
Urtext kelimesi ilk kullanıldığından beri tartışmalara konu olmuştur. Bu terim arkasındaki fikir aslında basit ve açıktır. Urtext ibareli nota kitapları, bestecinin niyetini tüm şeffaflığıyla sunduğunu iddia eder.
20. yüzyılın ortalarına doğru gelindiğinde müzisyenler, kullandıkları notaların ve yorum notasyonlarının (özellikle 18.yy bestecilerin eserleri için) yorum açısından eksik veya yanlış aktarımla hazırlandığı kanısındaydılar.
Bu durumda, müzisyenler, müzikologlar metni değiştirip eklemeler ve süslemeler yaptılar, bu eklemeleri de ya kendi insiyatifleri, veya eseri sahibinden dinlemiş veya yayıncısı ile çalışmış tanıklara başvurarak yaptılar.
Bu düzenlemeler esnasında, genellikle orjinal kaynaklara değil, eserin ulaşabildikleri ilk basılı versiyonlarına bağlı kaldılar. Kaynakları sağlam olmadığından, bazı müzikal metinler tanınamayacak hale gelene kadar çarpıtıldı.
Urtext adının hakkını verebilmek için editörün bütün bozulmuş katmanları yok etmesi gerekir. Bu işlem, eski bir tablo üzerinde restorasyon yapanların işine benzer; yüzyıllardır tablo üzerinde yapılan değişiklikleri ilk haline zarar vermeden ortadan kaldırması gibidir.
Bunu yapabilmek için editör, bestecinin eser hakkındaki kendi yorumlarını, eleştirel yazıları incelemeye başlar. Aynı şekilde bestecinin eserin ne şekilde basılmasına izin verdiğinin araştırmaları yapılır.
Çoğunlukla bestecinin el yazması notaları kaybolmuş durumdadır. Bu durumda editör, eserin ilk basılı versiyonun besteci tarafından onaylanıp onaylanmadığını kontrol edecektir. Bu bilgilere ulaşılmadığı durumlarda, urtext kavramı da ortadan kalkar.
Beethoven'in El Yazısı
Aynı eserin ilk baskısı
Eserin kaynağına ulaşıldıktan sonra, editörün asıl işi devreye girer. Her bir nota, işaretleme, not, bestecinin yorumları teker teker incelenir. Besteci her ne kadar fazla bilgi sunmuş olsa da eser hakkında gizem %100 ortadan kalkmıştır denilemez. Bu noktada editörün görüşleri, alternatifleri, çözümleri detaylı bir şekilde nota kitabının önsözünde, kritik yorum bölümünde, sayfa altlarında veya notalar arasında yer almaktadır.
Bu nedenlerle, bir editöre beklendiğinden çok daha fazla iş düşmektedir, bir eserin Urtext versiyonunu bir araya getirmek büyük sabır, uzmanlık ve uzun zaman gerektirir.
Biz de, Notacini.com olarak, klasik repertuarda kitapları "Urtext" ibaresini taşıyan yayınevleri ile çalışmaya ayrıca özen gösteriyoruz.
Biz de, Notacini.com olarak, klasik repertuarda kitapları "Urtext" ibaresini taşıyan yayınevleri ile çalışmaya ayrıca özen gösteriyoruz.
Kitapların Urtext edisyonlarının bazılarında, kitaplarda parmak numaraları hatta yaylar için işaretlemeler de bulunmaktadır. Bu, müzisyenlerin kendi başlarına başlayacakları çalışmalar için büyük kolaylık sağlamaktadır.
Dünya çapında bir çok müzik eğitimcisinin "Uretxt" ibaresi taşımayan nota kitaplarına itibar etmemeleri yukarıda bahsettiğimiz sebeplerdendir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder